Istota relacji inwestorskich

Istota relacji inwestorskich 

Gdy podejmuje się próbę zdefiniowania relacji inwestorskich, można wskazać wiele wartościowych ujęć tego zagadnienia w międzynarodowej literaturze przedmiotu. Poniżej zaprezentowano wybrane z nich w celu ułatwienia zrozumienia idei relacji inwestorskich i ich odpowiedniego zdefiniowania.   Relacje inwestorskie definiowane są na podstawie głównego motywu, jakim jest komunikacja spółki z inwestorami dotycząca spraw finansowych. Jest to część wspólna wielu definicji IR, a różnice pomiędzy nimi wynikają z tego, czy i jakie inne aspekty funkcjonowania IR akcentowali poszczególni autorzy. Grupa definicji ograniczających się do wspomnianej kwestii komunikacji może być umownie zaliczona do węższych opisów IR. Ujęcie takie można uznać za podstawę uwzględniania dodatkowych aspektów IR.  W innych definicjach, bazujących na podstawowej kwestii komunikacji, w zależności od intencji autorów podkreślane są aspekty: finansowe, finansowo-ekonomiczne, prawne, marketingowe czy też dotyczące zarządzania. Te rozbudowane definicje mogą być umownie określone jako szersze ujęcia IR

Niżej zaprezentowano przykłady definicji relacji inwestorskich występujących w literaturze przedmiotu, które można zaliczyć do definiujących IR w ujęciu węższym.   1. Relacje inwestorskie to zorientowana na dialog komunikacja pomiędzy spółką a środowiskiem inwestorskim oraz opiniotwórczym, polegająca na dostarczaniu obiektywnych informacji dotyczących działalności firmy[3].   2. Relacje inwestorskie to szeroki zakres działań, dzięki którym spółka notowana na giełdzie komunikuje się z obecnymi i potencjalnymi inwestorami. Ważnym jest, aby komunikacja ta była procesem dwustronnym, ponieważ zwrot informacji z rynku pomaga spółce stworzyć odpowiedni program relacji inwestorskich oraz ułatwia jego wdrażanie. Informacje powinny umożliwiać otoczeniu spółki uzyskanie jasnego, rzetelnego oraz wiernego obrazu jej sytuacji – wyników finansowych oraz perspektyw na przyszłość[4].  3. Relacje inwestorskie to nieustanna, pozytywna komunikacja prowadzona w sposób bezpośredni lub pośredni pomiędzy firmą będącą własnością publiczną a tymi, do których dany podmiot należy[5].   4. Relacje inwestorskie to strategicznie zaplanowane i zorientowane na cel ukształtowanie stosunku komunikacyjnego pomiędzy przedsiębiorstwem (notowanym na giełdzie) a społecznością finansową[

5. Relacje inwestorskie to komunikacja informacji związanych ze spółką do społeczności finansowej, analityków, inwestorów i potencjalnych inwestorów[7].   6. Relacje inwestorskie to wszelkie działania komunikacyjne, które pozwalają na efektywne zarządzanie informacją skierowaną do inwestorów, analityków oraz innych uczestników rynku kapitałowego (np. dziennikarzy)[8].  7. Relacje inwestorskie to wyspecjalizowana część public relations korporacji[9].  8. Relacje inwestorskie to połączenie public relations z finansami przedsiębiorstw[10].  Zaprezentowane definicje jednoznacznie wskazują, że istotą IR jest komunikacja spółki z inwestorem o charakterze finansowym. Nawet jednak wśród tych definicji – opisujących IR w ujęciu podstawowym – zauważyć można pewne różnice. W dwóch pierwszych podkreślono np. znaczenie dialogu w komunikacji spółki z inwestorami, w pozostałych natomiast wątek ten już nie występuje. W pierwszej dostrzegane jest jeszcze środowisko opiniotwórcze, w drugiej zaś wyróżniono jedynie dwie grupy inwestorów: obecnych i potencjalnych, a pominięto środowisko opiniotwórcze. Z kolei w trzeciej definicji komunikację zawężono do aktualnych właścicieli spółki, choć wprowadzono rozróżnienie na komunikację bezpośrednią i pośrednią (a więc przez środowiska opiniotwórcze). Zauważalne jest więc  ujmowanie w definicjach zróżnicowanych grup odbiorców informacji. Wskazywanie na zbiorowość odbiorców jest wspólną cechą omawianych definicji, zbiorowości te nie są jednak określane tak samo. Potwierdza to przykład definicji szóstej, w której w grupie odbiorców obok inwestorów i analityków wyróżniono dziennikarzy jako reprezentację mediów. W definicji tej wyeksponowano również wątek efektywnego zarządzania informacją.   Do pozostałych aspektów, na jakie jeszcze warto zwrócić uwagę, należy zastosowanie pojęcia strategii i celu w czwartej z definicji. Trzeba też zauważyć, iż dwie ostatnie definicje IR odwołują się do pojęcia public relations, określając IR jako szczególny przypadek PR albo uznając PR za część składową IR (kwestia relacji między IR a PR jest przedmiotem odrębnych rozważań).   Z uwzględnieniem powyższego komentarza można zaprezentować kolejne dwie definicje IR, również skoncentrowane na aspekcie komunikacyjnym, ale poszerzające kontekst funkcjonowania IR.    9. IR to przede wszystkim celowa, systematyczna, ciągła komunikacja finansowa zorientowana na rynek kapitałowy, skierowana do obecnych i potencjalnych inwestorów oraz środowisk opiniotwórczych, dotycząca przeszłej, bieżącej i przyszłej działalności gospodarczej przedsiębiorstwa z uwzględnieniem przynależności branżowej i uwarunkowań ogólnogospodarczych[11]

10. IR to jedna z głównych funkcji przedsiębiorstwa w zakresie informacji i komunikacji rozumiana jako łącze pomiędzy rynkiem kapitałowym a władzami przedsiębiorstwa[12].   W definicjach tych zwrócono uwagę na celowość relacji inwestorskich, uwzględnianie w komunikacji z rynkiem kapitałowym przynależności branżowej oraz uwarunkowań ogólnogospodarczych (definicja 9), a także na to, że działalność w zakresie IR może być uznana za jedną z głównych funkcji przedsiębiorstwa (definicja 10).   Powyższe definicje relacji inwestorskich w ujęciu węższym pozwalają już na zrozumienie ich istoty, a ten podstawowy obraz można uzupełnić o przegląd definicji rozbudowanych.   Przykłady definicji relacji inwestorskich, które można zaliczyć do definiujących IR w ujęciu szerszym, pogrupowano w zależności od akcentowanych w nich kwestii. W grupie tej można wyeksponować m.in. te, w których nacisk położono na zagadnienia finansowe.   11. Relacje inwestorskie to obsługa potencjalnych i przyszłych inwestorów pod kątem wszelkich informacji, które chcą uzyskać na temat spółki, inwestując w jej papiery. Inaczej mówiąc, to strategia zarządzania inwestorami, by chcieli kupować i trzymać akcje określonej spółki[13].   12. Relacje inwestorskie to podejmowanie działań mających na celu zagwarantowanie, że akcje spółki osiągną właściwą cenę rynkową – czyli zniwelowana zostanie luka pomiędzy rzeczywistością a tym, jak firma jest postrzegana[14].   13. Relacje inwestorskie to komunikacja informacji pomiędzy firmą a społecznością inwestorów. Proces ten stwarza warunki do pełnego zrozumienia działalności biznesowej firmy, strategii i jej perspektyw, umożliwiając rynkowi wydanie poinformowanego osądu odnośnie do wartości godziwej (fair value) i odpowiedniej struktury własnościowej firmy[15].   14. Relacje inwestorskie to komunikowanie się ze specyficznymi grupami docelowymi: inwestorami, potencjalnymi inwestorami, multiplikatorami (analitycy giełdowi, maklerzy, dziennikarze prasy fachowej, doradcy finansowi) w celu zapewnienia dopływu kapitału na najkorzystniejszych warunkach[16].   15. Relacje inwestorskie to kierowanie jak najszerszego zakresu informacji do obecnych i potencjalnych inwestorów, które powinno ułatwić pozyskanie tańszego kapitału[17].

1 6. Relacje inwestorskie to procesy komunikacyjne aktywnej autoprezentacji mające na celu podwyższenie wartości przedsiębiorstwa i akcji[18].   17. Relacje inwestorskie to całość obowiązkowych i dobrowolnych działań przedsiębiorstwa z zakresu komunikacji zorientowanych na realizację celów finansowo-ekonomicznych i przezwyciężania związanych z nimi trudności rynkowych[19].  Różnice występują zatem nawet pomiędzy definicjami, w których zwrócono uwagę na aspekt finansowy. Cele finansowe sformułowano w nich wprost lub pośrednio, ale wyraziście. Dwie z definicji eksponują prawidłową wycenę spółki (właściwa cena rynkowa, wartość godziwa – fair value), w innej zwrócono uwagę na dostęp do kapitału na najkorzystniejszych warunkach, kolejna określa ten dostęp jako pozyskanie najtańszego kapitału – te cele finansowe nie są jednak tożsame. W następnej cel finansowy ujęto jeszcze inaczej, jako podwyższenie wartości przedsiębiorstwa i akcji. Najszerzej cel finansowy ujęto w siedemnastym określeniu – nie sprecyzowano go, lecz rozszerzono go do kategorii celu finansowo-ekonomicznego. Jednocześnie definicja ta wprowadza rozgraniczenie działań IR na obowiązkowe i dobrowolne, co warto podkreślić Ponadto występują wcześniej opisane różnice dotyczące odbiorców informacji IR. W jedenastej z przytoczonych definicji wprawdzie pominięto środowisko opiniotwórcze, ale wyeksponowano zagadnienie zarządzania strukturą akcjonariuszy. Pojawia się ono również w definicji 13.   Odrębną kwestią dotyczącą wszystkich definicji wskazanych w tej grupie jest brak ustosunkowania do wzajemności (dialog) w relacjach między spółką a inwestorami i środowiskami opiniotwórczymi.   Spośród definicji wskazujących na cele finansowe IR można przytoczyć jeszcze taką, w której wyraźnie za jeden z celów uznano zaufanie, a także wskazano na dwustronny charakter komunikacji.  18. Relacje inwestorskie to wzajemnie korzystny proces dwustronnej komunikacji spółki z inwestorami i ich środowiskiem opiniotwórczym. Główne cele tej działalności to: informowanie inwestorów o działalności spółki, budowanie zaufania, obniżenie kosztu kapitału oraz osiągnięcie pełnej wyceny spółki[20].   Kolejną grupą są definicje podkreślające marketingowy wymiar funkcjonowania relacji inwestorskich.

19. Relacje inwestorskie to działalność marketingowa prowadzona w sposób ciągły, planowy, przemyślany, nieustanny, której celem jest zidentyfikowanie, ustanowienie, utrzymanie i wzmocnienie nie tylko krótkoterminowych relacji, ale także relacji długoterminowych pomiędzy firmą a obecnymi i potencjalnymi inwestorami, innymi analitykami finansowymi i innymi interesariuszami[21].   20. Relacje inwestorskie to marketing akcji[22].   Warto zauważyć, iż w dłuższej definicji rozróżniono relacje krótko- i długoterminowe, aby sprecyzować cel. Z kolei w krótszej definicji sprowadzono rolę IR do marketingu.   W następnej definicji zaś wyeksponowano kwestie związane z przepisami, polegające na wypełnianiu obowiązków prawnych wobec uczestników rynku kapitałowego.  21. Relacje inwestorskie to komunikowanie informacji z uwzględnieniem ich statusu finansowego w celu wypełnienia standardów prawnych, a także w celu umożliwienia zarówno potencjalnym inwestorom, jak i szerszym odbiorcom oszacowania finansowego statusu firmy[23]

eszcze innym ujęciem IR jest definicja proponowana przez Deutscher Investor Relations Verband (DIRK), zrzeszającego osoby zawodowo zajmujące się relacjami inwestorskimi w Niemczech.  22. Relacje inwestorskie to zadanie menedżerskie, którego celem strategicznym jest uzyskanie możliwie realistycznej oceny przedsiębiorstwa przez opinię publiczną, a w szczególności przez rynek finansowy, a przez to optymalizacja kosztów kapitałowyc[24].  W zaprezentowanej definicji podkreślono nie tylko aspekt zarządzania przedsiębiorstwem, co odróżnia ją od pozostałych, ale także użyto sformułowań „realistyczna ocena przedsiębiorstwa” oraz „optymalizacja kosztów kapitałowych”, co z kolei nawiązuje do celów finansowych funkcjonowania IR.   Wśród tak zróżnicowanych definicji szerzej opisujących relacje inwestorskie można wskazać więcej niuansów niż w przypadku definicji o węższym zakresie. Zasadnicza różnica wynika oczywiście z akcentowania odmiennych aspektów i celów funkcjonowania IR należących to takich obszarów, jak finanse, marketing, prawo oraz zarządzanie. Stanowi to wartość dodaną tych ujęć, pozwala bowiem na szersze spojrzenie na IR.

Niezależnie od przynależności poszczególnych definicji do grupy podstawowej bądź rozszerzonej zdarza się, że występują w nich niedoskonałości polegające na niezręczności sformułowań, doboru słów bądź porównań. W jednej z definicji zastosowano np. pojęcie „pozytywna komunikacja”, w innej natomiast sugerowano, iż IR mają na celu zagwarantowanie uzyskania określonego efektu. Należy zauważyć, że IR nie mogą gwarantować osiągnięcia zamierzonego rezultatu, a jedynie przyczyniać się do jego powstania. Z kolei w innych odwołano się do pojęcia public relations, myląc IR z PR. Innym przykładem jest definicja, w której sprowadzono rolę relacji inwestorskich do marketingu.   Na zakończenie przeglądu określeń relacji inwestorskich warto zaprezentować inspirującą definicję IR sformułowaną przez branżowe stowarzyszenie National Investor Relations Institute[25], zrzeszające osoby zawodowo zajmujące się relacjami inwestorskimi w Stanach Zjednoczonych. Definicja ta jest obecnie najczęściej przywoływana w literaturze przedmiotu i stanowi najszersze ujęcie relacji inwestorskich, ponieważ jednocześnie uwzględnia kilka aspektów ich funkcjonowania.   23. Relacje inwestorskie to element zarządzania strategicznego łączącyfinanse, komunikację, marketing i przestrzeganie prawa obrotu papierami wartościowymi, który umożliwia efektywną, dwustronną komunikację między spółką, społecznością inwestorów i pozostałymi zainteresowanymi stronami, przez co przyczynia się do rzetelnej wyceny papierów wartościowych.   Definicja ta eksponuje:  • konieczność łączenia przez IR elementów komunikacji, finansów, zarządzania i marketingu,  • aspekt zarządzania,  • konieczność przestrzegania regulacji prawnych,  • dwustronność komunikacji,  • konieczność komunikacji z zainteresowanymi stronami przy rozszerzeniu grupy adresatów poza akcjonariuszy, inwestorów, a nawet tzw. społeczność finansową, właściwie na wszystkie zainteresowane grupy – czyli interesariuszy,  • rzetelność wyceny papierów wartościowych jako cel relacji inwestorskich.  W podsumowaniu przeglądu definicji należy stwierdzić, iż pozwalają one na zrozumienie idei i istoty relacji inwestorskich. Ich częścią wspólną jest motyw komunikacji finansowej. Kilka z nich zawiera dodatkowe elementy dotyczące specyficznych aspektów funkcjonowania IR. W analizie definicji zwrócono oczywiście uwagę jedynie na podstawowe kwestie wynikające z porównań, drobiazgowa analiza zajęłaby bowiem zbyt dużo miejsca i nie wniosłaby istotnych elementów poznawczych. Tymczasem celem przytoczenia różnorodnych definicji IR było uzyskanie pełniejszego obrazu pojęcia relacji inwestorskich.   Na podstawie zaprezentowanego materiału, doceniając dorobek poprzedników oraz pragnąc go twórczo wykorzystać, autorka proponuje następujące postępowanie w definiowaniu relacji inwestorskich. Należałoby definiować omawiane pojęcie dwustopniowo w następującej kolejności:  • stopień pierwszy – ujęcie podstawowe,  • stopień drugi – ujęcie rozwinięte.   Fundamentem definiowania pojęcia relacji inwestorskich powinien być główny motyw komunikacji o charakterze finansowo-ekonomicznym skierowanej do społeczności finansowej, a w szczególności do obecnych i potencjalnych inwestorów. W takim zakresie przydatne będą definicje ujmujące IR w sposób zawężony. Z kolei treści zawarte w definicjach rozszerzonych będą użyteczne przy tworzeniu definicji rozwiniętej oraz w precyzowaniu celów relacji inwestorskich.   Uwzględniając wskazany tu wspólny fundament definicji obu stopni i kontynuując próbę zdefiniowania IR, należy przyjąć, jakie minimalne działania zasługują na określenie ich mianem „relacje inwestorskie”. Podstawowe minimalne kryteria są dwa:

1) przestrzeganie wymogów prawa,  2) jednostronny charakter komunikacji.   Po pierwsze przekazywanie informacji przez spółkę powinno być rozpatrywane w dwóch zakresach: obligatoryjnym i fakultatywnym (rysunek 1.2). Zakres obligatoryjny jest zakresem minimalnym. Stanowią go relacje inwestorskie spółki spełniające obowiązki wyznaczone w przepisach. Gdy spółka wychodzi poza minimalne wymogi prawne dotyczące IR, wówczas ich zakres można określić jako zaawansowany. W zależności od zakresu, intensywności i jakości fakultatywnych działań związanych z IR podejmowanych w spółce można mówić o różnych poziomach tego zaawansowania.

Obszar obligatoryjny wyznaczają przepisy zawarte w wielu regulacjach prawnych. Zakres dowolności i swobody podmiotu jest ściśle ograniczony zarówno w kwestii formy, terminu, sposobu, układu, zakresu, podstawowych treści, jak i narzędzi wykorzystywanych w komunikacji. Ze względu na fakt, że nie wszystkie aspekty zawartości merytorycznej przekazu można uregulować prawnie, istnieje możliwość minimalizowania wartości użytkowej informacji przekazywanych przez podmiot.   Po drugie spółka działając w zgodzie z wymogami prawnymi, nie musi odbierać sygnałów zwrotnych od inwestorów i innych adresatów. Przekazywanie wymaganych informacji ma wówczas charakter jednostronny – reakcje inwestorów nie są odbierane bądź są bagatelizowane.   W ujęciu minimalnym można zatem zaproponować następującą podstawową definicję:  Relacje inwestorskie to przekazywanie informacji o charakterze finansowo-ekonomicznym społeczności finansowej, w szczególności obecnym i potencjalnym inwestorom, w zakresie przewidzianym przepisami prawa, w celu utrzymania statusu spółki publicznej.

Ujęcie to jest zgodne z wymaganiami ustawodawcy, nadzoru oraz inwestorów, aby zapewnić rynkowi, w tym inwestorom, rzetelne informacje o spółce pod sankcją utraty statusu spółki publicznej. Spełnione są również oczekiwania spółki, ponieważ taka definicja oznacza, iż ma ona dostęp do kapitału przy zachowaniu minimum rygorów prawnych w zakresie jakości informacji. Definicja taka wyznacza relacjom inwestorskim pasywną rolę w kontaktach ze społecznością finansową.  To minimalistyczne ujęcie, aczkolwiek prawidłowe, nie jest satysfakcjonujące i stanowi zaledwie fundament bardziej szczegółowych ujęć pojęcia IR. Na kolejnym etapie definiowania należy bowiem wziąć pod uwagę efektywne wykorzystanie atutów relacji inwestorskich i zaproponować aktywną wizję funkcjonowania IR. Ideą relacji inwestorskich jest bowiem pełna informacja finansowo-ekonomiczna na temat działalności spółki, a więc nieograniczona do wymagań prawnych, oraz współpraca ze społecznością finansową, zwłaszcza z inwestorami, umożliwiająca rozwój spółki. Jak wskazano na rysunku 1.1. w obszarze fakultatywnym, ograniczenia wynikające z przepisów prawnych dotyczą jedynie przestrzegania zasady równego dostępu do informacji. Z kolei pojęcie relacji oznacza dwustronną komunikację pomiędzy spółką a inwestorami (w tym potencjalnymi) oraz środowiskiem opiniotwórczym. Chodzi więc zatem o odbiór informacji zwrotnych z rynku oraz ich uwzględnianie. W takiej sytuacji pojawia się szansa na budowanie i wzmacnianie więzi podmiotu zarówno z inwestorami, jak i z innymi zainteresowanymi grupami podmiotów, co umożliwia pozyskanie wsparcia dla realizacji celów spółki.   Tym samym minimalne kryteria dotyczące obowiązkowych informacji i komunikacji w ramach IR zostają rozszerzone, pozostawiając swobodę kreatywnego podejścia do IR.   W ujęciu rozwiniętym można zatem zaproponować następującą definicję:  Relacje inwestorskie to wykraczająca poza minimalne wymogi prawne dwustronna komunikacja o charakterze finansowo-ekonomicznym pomiędzy spółką a społecznością finansową, w szczególności obecnymi oraz potencjalnymi inwestorami, zorientowana na realizację określonego przez spółkę celu.

Elementy wykorzystane do utworzenia obu koncepcji definiowania relacji inwestorskich zaprezentowano na rysunku 1.3.   Ważnym aspektem funkcjonowania relacji inwestorskich jest ich cel. W definicji podstawowej stanowi go utrzymanie statusu spółki publicznej. Z kolei definicję rozwiniętą oparto na założeniu, iż minimalny cel, czyli zachowanie statusu spółki publicznej, spółka realizuje automatycznie dzięki sprostaniu minimalnym wymogom prawnym. Może poprzestać na tym celu lub sformułować obszerniejszy, jeżeli uzna to za wskazane. Funkcja celu w definicji rozwiniętej została zatem ujęta elastycznie.   Zaprezentowane wcześniej przykłady definicji rozszerzonych wskazywały na to, że relacje inwestorskie służą osiąganiu różnych celów. Odzwierciedla to praktykę gospodarczą, w której każdy podmiot prowadzący relacje inwestorskie ma pełną swobodę określania ich funkcji. Można jednak zauważyć tu pewne tendencje. Celem podstawowym wszystkich spółek jest zachowanie statusu spółki publicznej. Traktując ten cel jako podstawę, część spółek określa cele o szerszym zakresie, takie jak wzrost wartości firmy (cel długoterminowy) bądź szybki dostęp do tańszego kapitału (cel krótkoterminowy). W ustalaniu celów IR stosowane ombinacje zadań strategicznych i operacyjnych o różnym zakresie: finansowo-ekonomicznym, prawnym bądź komunikacyjnym, co jest przedmiotem analizy w kolejnym punkcie. Wielu spółkom wystarcza, aby relacje inwestorskie zapewniały jedynie rzetelną informację i przyczyniały się do kreowania dobrego wizerunku oraz zaufania do firmy.   Zaprezentowaną wyżej rozwiniętą definicję IR można jeszcze uzupełnić przy założeniu, iż byłoby pożądane, aby relacje inwestorskie miały charakter:  • świadomy,   • planowy,  • systematyczny.   W relacjach inwestorskich należy podkreślić aspekt zaufania. Kapitał zaufania ma kluczowe znaczenie dla każdej spółki oddzielnie oraz dla rynku jako całości. Relacje inwestorskie nie tylko bazują na tym kapitale, ale też mają go efektywnie rozwijać.   Z punktu widzenia inwestorów relacje inwestorskie powinny redukować ryzyko inwestycyjne. Oczekiwanie to jest obecnie wyraźne wśród inwestorów, którzy chcieliby mieć dostęp do większej ilości bardziej szczegółowych, porównywalnych informacji, udostępnianych częściej i szybciej. W wyniku ograniczenia wpływu ryzyka systematycznego i specyficznego na poziom kursu akcji, wycena firmy przez rynek powinna być wyższa (oczekiwanie niższej wymaganej stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału przy niższym poziomie ryzyka), a amplituda wahań kursu – ograniczona.

ZOBACZ CAŁOŚĆ: Relacje inwestorskie. Ewolucja, funkcjonowanie, wyzwania>>>